CAMİLİ PROJESİ, KAFKAS ARISI, MACAHEL A.Ş.

Ülkemizde doğal varlığı ve zenginliği dolayısı ile muhakkak korunması gerekli görülen 4 bölgeden biri de Macahel idi. Diğer adı ile Camili, Artvin İlinin Gürcistan sınırında, içinde altı köy bulunan, 28.000 hektar genişliğinde bir vadidir.

TEMA Vakfı’nın kuruluş nedenlerinden birisi doğal varlıkların korunmasıdır. Camili havzası ekolojik dengelerin ve biyolojik zenginliğin korunmaya devam ettiği Türkiye’nin sayılı alanlarından biri olarak dünyanın büyük ilgisini çekmektedir. Havza’da orman örtüsü kaldırılarak çay ve fındık gibi mono kültür tarım ürünlerine yönelme olmamış; ulaşım zorluğu ise orman istihsaline imkân vermemiştir. Sınır bölgesi olması nedeniyle bölge halkı dışındaki insanların havzaya gidiş-gelişlerinin kısıtlı olması da tahribatı en az düzeyde tutmuştur. Camili Havzası’nda çiçekleri hava kirliliği soldurmamakta, derelerindeki balıkları deterjanlar öldürmemekte, yaban hayatını avcılar yok etmemekte, tarım topraklarını kimyevi gübreler bozmamaktadır.

TEMA Vakfının kurucusu Sn. A. Nihat Gökyiğit 1995 yılında yörenin incelenmesi için TEMA Vakfını buraya yönlendirdi. Doç. Dr. Sn. Yücel Çağlar’ın öncülüğünde çoğu uzman 24 kişilik bir grup ile Macahel’de 4 gün geçirildi. Bölgenin muhteşem biyolojik çeşitlilik ve kültür zenginliğini korumak, göçü ve doğa tahribatını önlemek ve orman işçiliğinin dışında gelir imkânlarının bulunması için bir proje geliştirilmesine karar verildi.

‘’Johannesburg Dünya Çevre Konferansı’’nda ödül alan bu kalkınma projesinin koordinatörlüğünü kabul eden Sn. Yücel Çağlar’ın dokuz aylık bir araştırması sonrasında Macahel’de, Türkiye’de nesli kalmadığı zannedilen, saf Kafkas arısı keşfedildi.

1998 yılının Nisan ayında havzaya giden Sn. Ahmet İnci havzada 2400 koloninin varlığını tespit etti. En önemli bulgu ise havzada gözlemlenen tüm kolonilerin işçi arılarının abdomen halkalarının renklerinin siyah olduğu idi. Havzada hiçbir kolonide sarı abdomen halkalı işçi arılar bulunmuyordu. Bunun anlamı havza melezleşmemişti. Bu durum TEMA Vakfı’na ve bilimsel çevrelere rapor edilerek havzanın korunması ve burada yaşayan insanlara ekonomik fayda sağlaması yanında ülke arıcılığının geliştirilmesinin de lokomotifi olacak olan Saf Kafkas Ana Arı üretimi yapılması önerildi.

Vadide arıcılık kara kovanlarla yapılıyor ve kovanların çoğaltılması doğal oğullarla gerçekleşiyordu

Bu Üretime Neden Gerek Duyuldu:

Türkiye’de koloni başına verim 17 kg ve fevkalade düşük. Oysa arıcılığı gelişmiş ülkelerde koloni başına verim Türkiye’nin en az iki katı. Bu düşük verimin nedeni, 50 yıldır yapılan gezginci arıcılık ile Muğla, Anadolu, Kafkas ırkları gibi yerel arı ırklarının melezlenerek yozlaşmasıdır.

Ülkenin bu verimli ırklarının izolasyon, seleksiyon ve ana arı üretimi çalışmaları ile yeniden arıcılığa kazandırılması ihtiyacından bu projeye gerek duyulmuştur.

Yaşamını arıcılığa adamış olan Sn. Ahmet İnci’nin önerisiyle 13 genç 1998 yılında Ankara’da üç ay süreli arıcılık kursuna gönderildi ve bu gençlere destek verilerek ana arı üretim işletmeleri kurduruldu, üretim yapabilmeleri için koloni, boş kovan, çiftleştirme kutusu, temel petek ve benzeri üretim girdileri verildi.

Saf Kafkas ana arı üretimine başlayan bu gençler 1999 yılında 2000 adet Saf Kafkas Ana Arı üretimi gerçekleştirdi. Ana arı üreticilerinin ve diğer arıcıların üretim girdilerini temin etmek ve ürettikleri ürünlerini pazarlayabilmelerini sağlamak için,1997 yılında yöre insanları tarafından kurulmuş olan ve üreticilerin de ortak olduğu MACAHEL Arıcılık A.Ş., ANG Vakfı’nın da katılımıyla, 1998 yılında pazarlama faaliyetlerini yürütmeye başladı. 2000 yılında havzadan 25, havza dışından 10 kişiye 20 günlük ana arı üretimi eğitimi verildi.  Bu eğitim, ana arı üretim işletmelerinde uygulamalı olarak devam ettirildi. TEMA Vakfı 2008 yılından itibaren Arıcılık Projesinden çekilmiştir. Bu görevi ANG Vakfı üstlenmiş ve Sayın Nihat GÖKYİĞİT’in özel ilgisiyle yürütmeye devam etmiştir.

Takip eden yıllarda, Macahel Arıcılık A.Ş. Artvin’deki merkezinde temel petek, arı keki, ana arı üretimi için kurduğu Camili işletmesinde saf Kafkas damızlık ve Posof’ta damızlık Kafkas Posof ekotipi, Artvin ve Aydın’da Kafkas melezi ve çambalı melezi ana arılar üretimine başlamıştır. 2012 yılında 15,554 Ana arı üretilip pazarlanmıştır. Ayrıca, Ali Nihat Gökyiğit Vakfı (ANG Vakfı) ile birlikte yürüttüğü çalışmalarla arıcıların eğitimi, arıcıların kendi ana arılarını üretmeleri, damızlık üretimin kalite kontrolü ve arı ürünlerinin pazarlanması konularında örnek çalışmalar yapmaktadır.

TEMARI A.Ş.

Ürettikleri şeker katkısız balları değeri fiyata satmakta zorlanan Artvin’li arıcılar ballarının pazarlanması konusunda Sn. A. Nihat Gökyiğit ve TEMA Vakfı’ndan yardım istediler.

Artvinli arıcılar Kestane balı üretimini takiben Haziran ayı sonlarında arılarını Ardahan yaylalarına götürmektedirler.  Artvin’in dörtte üçünün orman alanı olması ve bu ormanlarda Karayemiş, Orman gülü, Karaçalı, Kestane Ihlamur, Böğürtlen gibi nektar veren bitkilerin yoğunluğu, diğer taraftan Ardahan yaylalarına hakim olan doğal ballı bitkiler dolayısıyla bu yörelerde organik bal üretiminin yapılabileceği saptanmıştır.

Bu amaçla TEMA Vakfı ve Sn. A. Nihat Gökyiğit’in kurduğu ANG Vakfı destekleri ile 2002 yılında TEMARI A.Ş. Pazarlama Şirketi kuruldu. Sn. Murat Gigin’in Yönetim Kurulu Başkanı olduğu TEMARI A.Ş. Macahel Arıcılık A.Ş. ile işbirliği yaparak arıcıları organik bal üretebilmeleri için eğitmekte, üretim sözleşmeleri yapmakta ve üretilen balları satın alarak pazarlamaktadır. Beş yıllık çalışma sonucunda Artvin ve Ardahan’dan İsviçre Merkezli IMO sertifikasyon Kuruluşuyla işbirliği yapılarak 144 arıcı ile sözleşme yapılarak organik bal üretimi başladı.

IMO sertifikasyon firması sezon içinde en az iki kez arılıkları ziyaret ederek uygulamanın organik bal üretim kurallarına uygunluğunu ve üretimi kontrol etmekte, üretimden aldığı mum, temel petek ve bal örneklerini yurt dışındaki laboratuarlara analize göndermektedir. TEMARI A.Ş. ayrıca satın alınacak bal örneklerini TÜBİTAK ve Ege Üniversitesi Laboratuarlarında tahlil ettirmekte temiz çıkmayan balları satın almamaktadır.

Laboratuar sonuçları olumlu gelen arıcıların balları TEMARI A.Ş. tarafından satın alınmaktadır. Balların paketlenme ve satış aşamalarında da miktar ve kalitesi IMO tarafından kontrol edilmektedir. Satın alınan bu ballar TEMA ve SAKLI CENNET adı altında satışa sunulmaktadır.

Organik Bal üretimini üstlenen Macahel A.Ş. tarafından arıcılarla yapılan sözleşme kapsamında aşağıdaki hizmetler verilmektedir:

• İki haftalık teorik arıcılık eğitimi
• Sürekli işbaşı eğitimi
• Verilen girdiler;
  • Ø Organik temel petek (ithal edilmektedir)
  • Ø Sır mumu döngüsü
  • Ø Yeni boş kovan (Boyasız)
  • Ø Uygun varroa ilacı
  • Ø Paslanmaz süzme makinesi
  • Ø Paslanmaz arıcılık aletleri
  • Ø Kalaylı ve laklı bal kapları

• İzleme ve kontroller:

ü  Yerleşim yerlerinin uygunluğu

ü  İki haftada bir arılık ziyareti

ü  Koloni kayıtları

ü  Sıfır şekerli beslemeyi izleme

ü  Koloni sağlıklarını izleme

ü  Ürün tespiti

ü  Hijyenik hasat

ü  Hijyenik depolama

ü   Laboratuar örneklerinin alınması

Hasattan önce organik balın kaça alınacağı açıklanmakta ve buna göre üreticiler ballarını kaça satabileceklerini bilmektedirler. Açıklanan fiyatları yeterli bulmayan üreticilerin ballarını kendilerinin değerlendirmelerine müsaade edilmektedir.