Camili (Macahel) Havzası, sahip olduğu biyolojik çeşitlilik değerleri ve doğal kaynakları ile kültürel ve tarihi zenginlikleri nedeniyle mülga Çevre ve Orman Bakanlığı ve UNESCO Türkiye Milli Komisyonu işbirliğinde gerçekleştirilen çalışmalar sonucunda 29 Haziran 2005 tarihinde 25,258 hektar büyüklüğündeki alanı ile UNESCO tarafından Biyosfer Rezervi olarak ilan edilerek, Dünya Biyosfer Rezervleri Ağı’na dahil edildi ve Türkiye’nin ilk biyosfer rezervi oldu. Aynı zamanda, mülga Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Tarımsal Üretimleri Geliştirme Genel Müdürlüğü'nce 1998 yılında havza İZOLE bölge ilan edilerek her türlü arı materyali girişine kapatılmış ve havzanın en önemli doğal varlığı Kafkas Arısı kat'i korumaya alınmıştır.

Artvin İli Borçka İlçesi Gürcistan Sınırında 

Camili (Macahel) Havzası

Ülkemizde doğal varlığı ve zenginliği dolayısı ile muhakkak korunması gerekli görülen 4 bölgeden biridir Macahel. Diğer adı ile Camili. Artvin İlinin Gürcistan sınırında, içinde altı köy bulunan, 28.000 hektar genişliğindeki bu vadi ülkemizin ilk biyosfer rezervi ve Orman ve Su İşleri Bakanlığı işbirliğinde UNESCO tarafından 2005 yılında Dünya Biyosfer Rezervleri Ağı’na dahil edilen Camili Biyosfer Rezervi’dir.

Camili Biyosfer Rezervi, Uluslararası Çevre Koruma Örgütü, Dünya Bankası ve Küresel Çevre Fonu tarafından belirlenen biyolojik açıdan zengin ve tehdit altında olan dünyadaki 25 karasal ekolojik bölgeden birinde yer alması, farklı ekosistemlere sahip olması, zengin flora ve fauna çeşitliliği, önemli kuş göç yolu üzerinde bulunması ve sürdürülebilir kalkınma faaliyetleri ile doğa korumanın uyum içinde geliştiği bir bölge olması sebebiyle UNESCO tarafından Dünya Biyosfer Rezervleri Ağı’na dahil edilmiştir.
 

Neden Camili ?

ANG Vakfı’nın kuruluş nedenlerinden birisi de doğal varlıkların korunmasıdır. Camili havzası ekolojik dengelerin ve biyolojik zenginliğin korunmaya devam ettiği Türkiye’nin sayılı alanlarından biri olarak dünyanın büyük ilgisini çekmektedir. Havza’da orman örtüsü kaldırılarak çay ve fındık gibi mono kültür tarım ürünlerine yönelme olmamış; ulaşım zorluğu ise orman istihsaline imkân vermemiştir. Sınır bölgesi olması nedeniyle bölge halkı dışındaki insanların havzaya gidiş-gelişlerinin kısıtlı olması da tahribatı en az düzeyde tutmuştur. Camili Havzası’nda çiçekleri hava kirliliği soldurmamakta, derelerindeki balıkları deterjanlar öldürmemekte, yaban hayatını avcılar yok etmemekte, tarım topraklarını kimyevi gübreler bozmamaktadır.

Ne zaman, nasıl başladık?

TEMA Vakfının da kurucusu olan ANG Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı merhum Sn. A. Nihat Gökyiğit, 1995 yılında TEMA Vakfı adına havzamıza Doç. Dr. Sn. Yücel Çağlar’ın liderliğinde uzman bir heyet gönderdi. Çoğu uzman 24 kişilik bu grup ile Macahel’de 4 gün geçirildi. Bölgenin muhteşem biyolojik çeşitlilik ve kültür zenginliğini korumak, göçü ve doğa tahribatını önlemek ve orman işçiliğinin dışında gelir imkânlarının bulunması için bir proje geliştirilmesine karar verildi. ‘’Johannesburg Dünya Çevre Konferansı’’nda ödül alan bu kalkınma projesinin koordinatörlüğünü kabul eden Sn. Yücel Çağlar’ın dokuz aylık araştırması sonrasında Macahel’de, Türkiye’de nesli kalmadığı zannedilen Saf Kafkas arısı keşfedildi. Havza melezleşmemişti. Bu durum merhum Sn. A. Nihat GÖKYİĞİT’e ve bilimsel çevrelere rapor edilerek havzanın korunması ve burada yaşayan insanlara ekonomik fayda sağlaması yanında ülke arıcılığının geliştirilmesinin de lokomotifi olacak olan Saf Kafkas Ana Arı üretiminin yapılması önerildi.

Neler yapıyoruz?

ANG Vakfı – Macahel Arıcılık A.Ş. işbirliğinde Kafkas arı ırkının korunması ve ıslah çalışmaları

ANG Vakfı tarafından 25 yıldır Artvin’de ve 17 yıldır Ardahan’da yürütülmektedir. Artvin ve Ardahan Kafkas Arısının gen merkezidir. Kafkas arısı AR-GE çalışmalarının sponsorluğunu merhum Artvinli değerli iş adamı Sayın Ali Nihat Gökyiğit yapmıştır.

 1998 yılında Sayın Ali Nihat Gökyiğit’in sponsorluğu ile Artvin – Borçka – Camilide Kafkas Arısı AR-GE ve ana arı üretim çalışmaları başlatılmıştır. Çalışmalar önce TEMA Vakfı şemsiyesi altında yapılmış, 2008 den sonra ise ANG Vakfı şemsiyesi altında sürdürülmektedir.

Kafkas Arısı Dünya’daki En Verimli Üç Arı Irkından Birisidir:

– Nektar toplama özelliği çok yüksektir.

– Çok sakindir. Konu komşuyu rahatsız etmez ve maskesiz de çalışılabilir.

– Kışa dayanıklıdır. Altı ay kar altında kalabilir.

– Bulutlu havalarda bile nektar toplamaya çıkabilir.

– Günün çok erken saatlerinde çalışmaya çıkar.

– Hortumu en uzun arı ırkıdır, Kırmızı Üçgül gibi derin çiçeklerden de nektar toplayabilir.

Kafkasya’da Kafkas arısının altı ayrı ekotipi belirlenmiştir.

Eski Sovyetler Birliği döneminde ağırlıkla Gürcistan’da yılda üretilen 250 bin ana arı Sovyet Cumhuriyetleri’ne servis edilmiştir. Ancak Sovyetler Birliği’nin dağılması ile Gürcistan’daki üretim yapılamaz olmuş, bu sistem çökmüştür.

Bu çöküş tüm Kafkas ülkelerinde ve Orta Asya ülkelerinde de verim düşüklüğüne neden olmuştur. Şimdi Rusya’da Karadeniz kıyısındaki Soçi şehrinin kuzeyindeki Krosnapalyana Arıcılık Enstitüsü’nde yılda 40-50 bin Kafkas Ana Arısı üretilmektedir. Ancak bu üretimle sadece Rusya’nın ihtiyacı karşılanmaktadır. Kafkas ve Orta Asya ülkeleri Kafkas Arısı’na ulaşamamaktadır.

Macahel Arıcılık A.Ş. nin Çalışmaları: 

Arıcılık eğitimini, seleksiyon ve ıslah çalışmalarını, selekte edilen ve korunan materyalden damızlık üretim çalışmalarını Macahel Arıcılık Turizm Nakliyat ve Ticaret A.Ş. yürütmektedir. Macahel Arıcılık A.Ş.’nin Ziraat Mühendisleri, Biyologlar, Veterinerler, Arıcılık Teknikerleri, Arıcı ustaları ve idari personellerden oluşan 20 kişilik daimi kadrosu ve 4-5 kişilik mevsimlik olmak üzere toplam 25 kişilik çalışanı bulunmaktadır.

Artvin Camili’de 600, Artvin-Seyitler Köyü’nde 400, Artvin-Hatila Milli Parkı’nda 400 ve Ardahan Posof’ta 500 olmak üzere toplam 1.900 adet selektif Kafkas Irkı stok koloni varlığına sahiptir. Bu stoklar Türkiye’nin yegane selektif Kafkas Arısı genetik stoklarıdır.

Artvin’de Kafkas Arısı ve Camili’nin İzolasyonu

1998 yılında Camili Havzası’ndaki kolonilerin Saf Kafkas oldukları saptanmıştır. İlgili kamu kurumlarının işbirliği ile havzanın izolasyonu sağlanmıştır. Camili halkına havzaya arı girişinin mahsurları anlatılmıştır. Camili halkı da korumaya sahip çıkmıştır.

Seleksiyon Çalışmaları:

Suni tohumlama tekniği kullanılarak bal verimi, erken ilkbahar gelişme hızı, sakinlik ve düşük oğul yönünde seleksiyon çalışmaları 25 yıldır sürdürülmektedir.

Camili ve Posof işletmelerinde her yıl 100 koloni bal üretimine bırakılarak bal verimleri ölçülmektedir. En yüksek bal veren 50 koloniden bir yıl sonrasının damızlık koloni ve erkek arı kolonilerinin önemli bir kısmı seçilmektedir.

Kafkas Arısı Irk Tescili: 

Artvin-Borçka-Camili havzasındaki Kafkas Arısı, mülga Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından tescil edilmiş ve tescil tebliği 12 Aralık 2004 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.

Damızlık Ana Arı Üretim İzni

Tescil edilen Saf Kafkas Arısı’na uygun Damızlık Ana Arı üreten Macahel Arıcılık A.Ş. ye mülga Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından 10 Haziran 2014’te “Damızlık Ana Arı Üretim İzni” verilmiştir. Macahel Arıcılık A.Ş. Sertifikalı Damızlık Kafkas Ana Arı üreten tek kuruluştur.

Damızlık Kafkas Irkı Ana Arıların Servis Edildiği Bölgeler: 

Kafkas Arısının Camili Ekotipi olan damızlık Ana Arılar Karadeniz ve Marmara Bölgelerine, Posof Ekotipi ise Doğu Anadolu ve Orta Anadolu’nun yüksek rakımlı bölgelerine servis edilmektedir.

Orta Anadolu Arısını (Apis M. Anatoliaca) Belirleme, Koruma ve Yaygınlaştırma Projesi (TAGEM/12/AR-GE/15)

Yine merhum Sayın Ali Nihat Gökyiğit sponsorluğuyla ANG Vakfı ve mülga Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü katkıları ile Orta Anadolu Arısı’nın da Tanımlama, Koruma çalışmaları tamamlanmış, 450 kolonilik damızlık stoğu oluşturulmuştur.

Orta Anadolu Arılığı Orman Bakanlığı’nın izni ile orman mülkiyetindeki bir alanda kurulmuştur. Kızılcahamam Kırkırca Köyü Kaplanderesi kanyonunun taban kotlarında batı yamaçta 20 dekarlık bir alandadır. Arılık Kırkırca Köyüne 5 Km., Özçaltı Köyüne 4 km mesafededir. Özçaltı köyünde arı bulunmamaktadır. Kırkırca köyü ile arılık arasındaki kot farkı nedeni ile izolasyon açısından bir sorun yaşanmamaktadır.

Dört nesil üretilen metaryalin Morfometrik verilere göre melezlenmemiş olduğu saptanmıştır.

Orta Anadolu Arısı saflarının damızlık değerleri olduğu görülmüştür.

Orta Anadolu Arısı Kafkas’a göre erken ilkbaharda daha hızlı gelişmektedir.

Orta Anadolu Arısı Kafkas’tan ve Karniol’dan daha hırçındır.

Orta Anadolu Arısının oğul verme temayülü % 18 kolonide görülmüştür.

Orta Anadolu Arısının safları Kafkastan daha az bal vermektedir.

Proje nihai raporu tamamlanmış, mülga Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü (TAGEM)’ne sunulmuş ve kabul edilmiştir.

Orta Anadolu Irkı Arılığımıza, 30.11.2011 tarih ve 28128 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Arıcılık Yönetmeliği kapsamında, 06 00 002 üretici koduyla DAMIZLIK ANA ARI ÜRETİM İZNİ verilmiştir.

Sistemdeki arıcılık ve ana arı üretimi hizmetleri, proje ortağı Macahel Arıcılık Turizm Nakliyat ve Ticaret A.Ş. personelleri olan bir arılık yöneticisi (Ziraat Müh., Zooteknist), bir arıcı ustası bir yardımcı personel ve bir suni tohumlama uzmanı (Zooteknist) olmak üzere dört personel tarafından sağlanmaktadır. Personel yaz aylarında arılıkta kalmakta, kış aylarında günü birliğine arılığa kontrole gitmektedir. Arılıkta bir adet kiralık araç hizmet vermektedir.

Firmamız, yıllık 4.000 adet Kafkas Irkı damızlık ana arı, 1.500 adet Anadolu Irkı damızlık ana arı, 1.500 adet ticari ana arı (Kafkas F1) ve 1.500 adet damızlık anaç ve çekirdek koloni üretmektedir. Üretimler Borçka-Camili (Macahel), Ardahan-Posof, Ankara-Kızılcahamam ve Artvin-Hatila’da yapılmaktadır.

Bu üretimlerle ana arı taleplerinin ancak üçte biri karşılanabilmektedir.

Macahel Arıcılık A.Ş. Artvin’de 150 arıcıya, Türkiye genelinde 2500 arıcıya kendi ihtiyaçları olan ana arıları üretmelerini öğretmiştir.

Bu yolla üretilen 250 bin ana arı yıllık 100-150 milyon liralık ilave bal geliri sağlamaktadırlar.

Ana Arıları Damızlık Ana Arılarla Yenilenen ve Yenilenmeyen Koloniler Arasındaki Verim Farkı:

Macahel Arıcılık A.Ş. nin işletmesindeki ana arıları yenilenen kolonilerin bal verimi Camili’de ana arıları yenilenmeyen arılıklardaki bal verimleri arasındaki fark en az iki kat olmaktadır.

Organik Bal Üretimi

Artvin’de 2002-2017 yılları arasında yaklaşık 150 arıcının dahliyle sözleşmeli organik bal üretilerek doğru bal üretim modeli ortaya kondu. Üretimi Macahel Arıcılık A.Ş. organize etti, organik balların pazarlamasını Temarı Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. yaptı.

ANG Vakfı ve Macahel Arıcılık Turizm Nakliyat ve Ticaret A.Ş. kamu desteği almadan geçen 20 küsür yılda yaklaşık yirmi milyon liralık öz kaynakla bir model oluşturmuş ve pek çok bölgesel deneyim kazanmıştır.