İçindekiler

Türkiye Arıcılığının Verim Sorunu ve Çözümü

Özet

Arıcılıkta Irklar ve Damızlık:

Dünya’da 28 adet bal arısı ırkı tanımlanmıştır. Bunların 5 adedi Türkiye’de bulunmaktadır. Nasıl ki hayvanlardan azami faydayı sağlayabilmek için genetik özellikleri bilinen verimli ırklar ve seçilmiş damızlıklar kullanılmaktadır, arıcılıkta da bölgelerine uyumlu, tanımlanmış, saf olarak korunmuş ırkları ve seçilmiş damızlıkları kullanmak zorunluluğu vardır. Ne var ki Türkiye’de mevcut kolonilerin %50’si gezgincidir. Gezginci arıcılık 50 yıldır devam etmektedir. Gezginci arıcılık, arı ticareti ve arıların üreme biyolojileri sonucu arı ırkları birbirleri ile melezlenmişlerdir. Eldeki mevcut kolonilerin çoğu melezdir. Melezlenme ile koloniler ırk özelliklerini kaybetmektedirler. Melez koloniler tüm coğrafyalarda uyumsuzluk sorunu yaşamaktadırlar. Çok oğul vermekteler, hırçınlaşmış, verimsizleşmiş ve kitlesel kayıplar vermektedirler. Dünya arıcılığında koloni başına ortalama bal verimi 22 kg. iken Türkiye arıcılığında verimin 14 kg olmasının nedeni melezlenmedir. Kolonilerin yeteri bal üretememesi sonucu bir kısım tacirler bal yerine mısır şurubu pazarlamaktadırlar. Sorunu 20 yıl önce gören ANG Vakfı bir sosyal sorumluluk projesi kapsamında verim artışını sağlayan Saf Irk ve seçilmiş arı damızlığı çalışmaları yapmaktadır.  

Kafkas Arısı:

Dünyada en yaygın kullanılan üç arı ırkından birisidir. Kafkas arısı ülkemizin Kuzeydoğu bölgesinin doğal arısıdır.1998 yılında Camili havzasında tüm kolonilerin melezlenmemiş olduğu saf olarak kalabildikleri belirlenmiştir. Havzadaki Kafkas kolonilerin fizyolojik, morfolojik ve moleküler özellikleri belirlenmiş ve tescil edilmesi sağlanmıştır. 20 yıldır çok bal yapma, sakinlik, az oğul verme, az kış kaybı ve hastalık ve parazitlere mukavemet gibi istenen özellikler yönünden seleksiyon çalışması yapılmaktadır. Elde 2000 adet elit koloni tutulmaktadır. Doğu Anadolu, Karadeniz ve Marmara bölgelerinde Kafkas damızlıklarla çalışan üreticilerimizin bal verimlerinde 2-3 kat artış olmaktadır.  

Anadolu Arısı:

Orta Anadolu step ikliminin arısıdır. 1960’lı yıllarda İngiltere’ye, 1970’li yıllarda Çin’e kaçırılmıştır. İngiltere’de Anadolu Arısı ile yapılan Buckfast melezi dünyanın en verimli melezidir. Anadolu Arısı Çin’de arı sütü üretiminde kullanılmaktadır. Anadolu Arısı 2012’de melezlenmemiş geleneksel arılıklardan temin edilmişlerdir. Fizyolojik, morfolojik ve moleküler özellikleri en ileri tekniklerle belirlenmiştir. İzole alanda elde 1000 adet elit koloni tutulmaktadır. Tanımlanması ve korunması sağlanmış, seleksiyon çalışmaları devam etmektedir.

Irkları tanımlarken, korurken ve damızlıkları üretirken uygulanan özel arıcılık teknikleri:

• Tüm arıcılık faaliyetlerinde Avrupa Birliği Bee Book kurallarını uygulanmaktadır.
• Tüm Arıcılık Ar-Ge çalışmalarımız, ANG Vakfı Arıcılık Akademik Danışma Kurulu tarafından yönetilmektedir.
• Kafkas ve Anadolu arılıkları saf kolonilerden oluşturulmuştur.
• Tanımlamada uluslararası normlar kullanılmıştır.
• Seleksiyonda en ileri ana arı üretim ve suni tohumlama teknikleri kullanılmaktadır.
• Korumada mutlak izole alanlar kullanılmaktadır.
• Kafkas ve Anadolu arı ırkları tanımlandıkları tarihteki fizyolojik, morfolojik ve moleküler değerleri ile korunmaktadırlar.
• Bal verimi, koloni gelişme hızı, hırçınlık, oğul verme yönünden sürekli seleksiyon yapılmaktadır.
• Koloni kondisyonları elektronik ortamda takip edilmektedir.
• Doğala yakın damızlık Ana arı üretimi, döllendirme ve damızlık oğul üretimine uygun 6 çerçeveli styropor ruşet kovan geliştirilmiştir.
• Bu yöntemle damızlık ana arı ve oğul arı üretim kombinasyonu sağlanmaktadır
• Ana arı gönderimlerinde barkotlu kafes sistemi geliştirilmiştir.
• Bu teknikler ve uygulamalarla işletmeler bir taraftan Ana Arı ve damızlık oğul üretimi yapıp arıcılara servis ederken diğer taraftan da sürekli büyütülmüşlerdir.
• Macahel Arıcılık 2022 yılına 3000 elit koloni ile girmiş, Türkiye’nin en büyük arıcılık işletmesi ve tek damızlıkçı işletmedir.
• Saf ve elit arılıklar tanımlanan ırk değerlerini aynen korumaktadırlar.

Arı Sağlığı

Tüm Türkiye’de arı sağlığı sorunları nedeni ile %35-40’lara varan koloni kayıpları yaşanırken, Macahel Arıcılık A.Ş. işletmelerinde doğru bakım besleme ve uygun zamanlarda uygun ilaçlama uygulamaları, kolonilerin yakın takibi ile arı sağlığı sorunları minimize edilmiştir. Macahel Arıcılık A.Ş. çalışmalarının başladığı ilk yıllarda temel petek tesisi kurmuş ve steril temel peteklerle çalışmaktadır. Bu sayede özellikle yavru çürüklüğü problemi yaşanmamaktadır. 2017 yılında kullanılan Varroa ilacının etkisiz olduğu görülmüş, 15 ilaç test edilmiş, 3,6 mg/koloni doz Flumetrin’in en etkili ilaç olduğu belirlenmiştir. Varroa bulaşıklığı %1’in altına indirilmiştir. 2019 yılında ruhsatlı 3,6 mg/koloni Bayvarol (Flumetrin) 4-6 doz uygulama ile bulaşıklık %1’in altında tutulmuştur. Kolonilerin yavrusuz döneme girdiği Kasım-Aralık aylarında 8-10 günlük periyotlarda 2 kez 2 gr/koloni doz damlatma Oksalik Asit uygulanmaktadır. Oksalik Asit uygulamasından sonra yapılan testlerde Varroa bulaşıklığının sıfır düzeyine indiği görülmüştür.  

Ürünler

Orijinal ekolojik gen bölgesinden temin edilen, özellikleri tanımlanan, gen bölgesinde izole alanlarda korunan, Kafkas ve Anadolu Arı Irklarının Damızlık Ana Arıları ve oğulları üretilerek arıcılarımıza servis edilmektedir. Kafkas’ın Camili ekotipi damızlık ana arıları ve oğulları Karadeniz ve Doğu Marmara’ya, Kafkas’ın Posof ekotipi damızlık ana arıları ve oğulları Doğu Anadolu ve İç Anadolu’nun yüksek rakımlı alanlarına, Anadolu ırkı damızlık ana arılar ve oğulları Orta Anadolu’ya servis edilmektedirler. Bu ana arı ve oğulların menşei adları ile satılan ürünün adına doğruluğu ANG Vakfı ve Macahel Arıcılık A.Ş.’nin garantisindedir.  

Arıcılar Kendi Ana Arılarını Üretmektedirler:

Macahel Arıcılık A.Ş. yılda 5000 adedi Damızlık Kafkas Ana Arı, 1000 adedi Damızlık Anadolu Ana Arı olmak üzere toplam 6000 damızlık ana üretip arıcılara servis etmektedir. Bu 6000 adet ana arıyı, arıcıların az bir kısmı kendi ana arılarını üretmede damızlık olarak, çoğunluğu bal üretim kolonilerinde yüksek bal verimi amaçlı kullanmaktadırlar. İsteyen arıcılara kendi ana arılarını nasıl üretecekleri öğretilmiştir. Kendi ana arılarını üreten arıcıların koloni başına bal üretimleri diğer arıcıların en az iki katı olmaktadır.